Γεννήθηκα στην Αμμόχωστο και όταν έμαθα να περπατώ ξεριζωθήκαμε. Ο φόβος, ο θυμός, ο πόνος, η αβεβαιότητα, η απελπισία, οι λιγοστές οικογενειακές φωτογραφίες και μερικά παιδικά ρούχα ήταν όλα μας τα υπάρχοντα σε τρεις βαλίτσες που φέραμε στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Μεγάλωσα σ΄ ένα σπίτι ακούγοντας επανειλημμένα : «είμαστε πρόσφυγες, θα πάμε πίσω στα σπίτια μας σύντομα». Και τους κοιτούσα πάντα με τρομαγμένα μάτια, τεράστια και πάντα ανοιχτά, περιμένοντας αυτό το «επιστρέφω στο σπίτι μου».

Έχουν περάσει σαράντα και κάτι χρόνια- η εδώ προσφυγιά είναι συνομήλική μου- και αυτό το σύντομα δεν έχει έρθει ακόμα. Το 2005, με το άνοιγμα των συνόρων επισκέφτηκα τη γενέτειρα πόλη μου από καθαρή περιέργεια, γιατί να νιώθω πρόσφυγας στην ίδια μου τη χώρα. Δεν ένιωσα καμιά συγκίνηση. Μήτε λύπη μήτε χαρά. Όλα τα αισθήματα είχαν εξαντληθεί. Τα μάτια μου ήταν άδεια απέναντι στον «τόπο» μας, όπως αδειάζει ένα σακούλι γεμάτο ζάχαρη σ΄ένα δοχείο. Η αγωνία και η λύπη είχανε ξοδευτεί πριν πάμε εκεί, στα «σπίτια» μας.

Βλέποντας τους πρόσφυγες από την Συρία, το Αφγανιστάν,  τα ανθρώπινα ποτάμια να κυλούν απεγνωσμένα προς κάθε κατεύθυνση για επιβίωση ανακαλώ στη μνήμη τη δική μας προσφυγιά με την τουρκική εισβολή του ΄74. Ντρέπομαι, πονάω, έρχονται όλα πίσω στο μυαλό και το στομάχι μου, μια ιστορία που επαναλαμβάνεται και εγώ παθητικός θεατής. Ο κάθε πρόσφυγας μεγαλώνει με την αγωνία, τον φόβο και τη σιωπή. Άλλωστε τι να πεις όταν φοβάσαι, όταν θρηνείς, όταν οι άνθρωποί σου αγνοούνται και σκοτώνονται άδικα.

Δεν προσπαθώ να συγκρίνω τα ασύγκριτα, ούτε να παραλληλίσω καταστάσεις. Το μόνο που σκέφτομαι καθημερινά και σε κάθε Παγκόσμια Ημέρα της Προσφυγιάς (τι ακριβώς γιορτάζουμε δεν καταλαβαίνω) είναι πως η προσφυγιά είναι μια χαίνουσα πληγή. Και όταν ακούς ξανά γι΄ αυτήν γίνεσαι πάλι βλοσυρός με στυφή τη γεύση της πίκρας να σκαλίζεις τις στάχτες της ψυχής σου. Και όταν ακόμα οι συνθήκες στον καινούριο τόπο είναι ευνοϊκές, ένας πρόσφυγας παραμένει εσαεί ένας ξεριζωμένος άνθρωπος. Και όχι εύκολες κρίσεις ή κριτικές. Ξέρουν κάτι που εσείς αγνοείτε. Εύχομαι να μην το μάθετε ποτέ.

Η  φωτογραφία είναι του Ελβετού φωτογράφου Ζαν Μορ

Κύπρος 1974, «Πόλεμος από την οπτική των θυμάτων»